Şeker Yüklemesi Kaçıncı Haftada Yapılır?

İlgili Makaleler

Çok ve Kısa Aralıklarla Yapılan Doğumların Çocuk Sağlığı Üzerinde Ne Gibi Olumsuz Etkileri Vardır

1 Mart 2019

Hamilelikte Yapılan Rutin İncelemeler

21 Kasım 2016

Gebelik süresince hem anne hem de bebek için zararlı olabilecek şekilde diyabet riski ortaya çıkar. Bu durumun gelişmesine karşın hazırlıklı olunabilmesi ve neler olup bittiğinin anlaşılabilmesi için glikoz tolerans testi ya da şeker yüklemesi testi yapılır. Oldukça yaygın ve kullanışlı olan bu test sanılandan daha can sıkıcı olabilse de genellikle zararsızdır.

Gebe kadınlarda gestasyonel diyabeti tanımlamak amacıyla uygulanabilecek çeşitli testler vardır. Şeker mücadelesi testi adı verilen test gebeliğin 26’ncı haftası, 27’nci haftası ya da 28’inci haftası içerisinde yapılır.

Bir kadın bu test sonrasında pozitif sonuç alırsa, şeker toleransı testi adıyla ikinci bir test yapılır. Bu test diyabetin var olup olmadığını teşhis eder ve vücudun şeker kullanıp kullanmadığını saptar. Dolayısıyla yapılacak ilk test endişelenecek bir şeyin olup olmadığını saptamak için yapılır, ikinci testse sadece pozitif sonuç alan kadınlarda diyabeti teşhis etmek için uygulanır.

Glikoz mücadelesi testi olarak da bilinen ilk test gebeliğin son üç aylık dönemi içerisinde erken dönemde yapılan standart bir test halini almıştır.

Şeker Yüklemesi Testi Nedir

Glikoz tolerans testi olarak da bilinen bu test yapılmadan önce doktorunuz sizden üç gün süresince en az 150 mg karbonhidrat almanızı ve tüketmenizi isteyecektir. Testten önceki 14 saat süresince sudan başka bir şey yiyip içmenize izin yoktur, bu nedenle testi sabah yapılacak ilk iş olarak planlamak mantıklı olacaktır.

Ek olarak enerji seviyeniz ciddi şekilde düşük olacağı için mutlaka yanınızda bir kişiyle doktora gitmeniz gerekir. Eşiniz ya da arkadaşlarınızdan birisiyle doktora gitmelisiniz.

Doktora gittiğinizde kan şekeri ölçümü yapmak isteyen teknisyen düşük miktarda kan alır. İlk glikoz mücadelesi testi sırasında çok miktarda şeker tüketmeniz istenecek ve gelecek 3 saat boyunca yakın gözetim altında tutulacaksınız. Kanınız sonraki üç saat boyunca her saat başı çekilecek ve teste tabi tutulacaktır.

Şeker Yüklemesi Testinin Amacı

Şeker yüklemesi testinin en önemli amacı yemek yedikten sonra vücudun şekeri nasıl kullandığını anlamaya çalışmaktır. Glikoz yani şeker vücutta karbonhidratların parçalanması sonrasında üretilen bir şeker türüdür. Glikozun bir kısmı enerji için kullanılır, arta kalan ise ileride kullanılmak üzere saklanır.

Kandaki glikoz miktarı inülin ve glukagon hormonları tarafından kontrol edilir. Eğer çok fazla miktarda glikoz varsa pankreas hücrelerin glikozu emebilmesi için çok fazla insülin salgılar. Az sayıda glikoz varsa glukagon salgılar ve depolanmış glikoz kan dolaşımına geri kazandırılmış olur.

Normal şartlar altında pankreas tarafından salgılanan hormonlar ve vücut, şeker dengesini bir şekilde koruyabilir. Fakat sistemin herhangi bir yerinde aksama mevcutsa, yeterli salınım bir sebeple gerçekleştirilemiyorsa vücudun şeker dengesini koruması oldukça zor olacaktır. Bu gibi problemler glikozun hızlı şekilde birikmesine ve yüksek kan şekeri ya da bilinen adıyla diyabetin ortaya çıkmasına neden olabilir.

Şeker yüklemesi testi ya da glikoz mücadelesi testi diğer testler tarafından algılanamayan şeker dengesizliklerini açıkça ortaya çıkarabilecek kabiliyette hassas bir testtir ve diyabet uzmanları tarafından en sık kullanılan testlerdendir. Diyabet uzmanları şeker toleransı testini şu amaçlarla tavsiye eder:

• Diyabet öncesi durumun ya da bozulmuş glikoz toleransının taranması ya da teşhisi,
• Tip 2 diyabet taraması ve tanısı,
• Gebelik diyabetinin taranması ve teşhisi.

Glikoz mücadelesi testi sadece tanı ya da tarama için kullanılabilir. Diyabet ya da prediyabet sürecinin izlenmesini sağlamaz. Bu nedenle gebeliğin belirli bir döneminde yapılır ve sadece diyabetin var olup olmadığını anlamaya yarar. Gebelik süresince ortaya çıkan çeşitli hormonlar diyabetin ciddi bir risk halini almasına neden olur.

Şeker yüklemesi testi ya da glikoz toleransı testinin diğer kullanımları arasında reaktif hipoglisemi (yemek yedikten sonra kan şekerinin düşüp düşmediği), akromegali (aşırı aktif hipofiz bezi), beta hücre fonksiyon bozukluğu (içinde insülin salgılanmadığı) ve karbonhidratı etkileyen çeşitli nadir hastalıklar bulunur. En nadir rastlanan ve şeker yüklemesi testi sayesinde tespit edilebilen hastalıklardan birisi de kalıtsal fruktoz intoleransıdır.

Şeker Yüklemesi Testi Türleri

Glikoz mücadelesi testlerinden sadece bir tane yoktur ve testi yapılma amacına bağlı olarak farklı uygulama şekilleri vardır. Oral glikoz testinde kullanılacak çözeltinin içeriğindeki şeker miktarından kan alımının zamanlamasına kadar farklı test türleri vardır. Bu testlerden hangisinin uygulanacağı doktorunuz tarafından tespit edilir ve uygulanır.

Yine de genel hatlarıyla tarama ve tanı amacıyla kullanılan iki standart varyasyon vardır, bunlar:

• Hamile olmayan yetişkinlerde ve çocuklarda diyabet, prediyabet tanısı koymak için iki kan alımından oluşan iki saatlik bir glikoz mücadelesi testi,
• Gebelik diyabetini taramak için dört kan alımından oluşan toplamda üç saat süren glikoz mücadelesi testidir.

Gebelik ve Şeker Yüklemesi

Sağlık otoriteleri küresel çapta gebeliğin 24 ile 28’nci haftaları arasında olan kadınların mutlaka gebelik diyabeti için rutin taramaya tabi tutulmasını tavsiye eder.

Buna ek olarak doğrudan üç saatlik bir glikoz toleransı testinin uygulanması yerine çeşitli durumlarda bir saatlik glikoz mücadelesi testi de önerilir. Obezlerde, aile yakını bir kişide diyabet varsa, polikistik over sendromu (PKOS) teşhisi konmuşsa ya da geçmişte gestasyonel diyabet geçirdiyseniz testten 24 saat önce 1 saatlik glikoz mücadelesi talebinde bulunulabilir. Eğer testi sonuçları anormal görünüyorsa desilitre başına 140 miligrama eşit ya da daha fazla kan şekerinin mevcut olduğu belirlenirse üç saatlik bir teste daha tabi tutulursunuz. Bazı doktorlar durum özelinde bu eşiği desilitre başına 130 miligrama kadar düşürebilmekte ve bu miktarın üzerini anormal olarak görebilmektedir.

Riskler ve Faydalar

Glikoz toleransı testi ya da şeker yüklemesi olarak bilinen test şeker mücadelesi testinden daha hassastır ve nadiren şeker mücadelesi testinden normal bir sonuç alınsa dahi uygulanması istenebilir. Bu test prediyabeti tespit etmek ve diyabetle ilgili riskleri belirleyip teşhis koymak için oldukça faydalıdır. Bilindiği gibi prediyabet teşhisinin koyulabilmesi sayesinde ciddi bir sağlık problemine dönüşmesini önlemek adına egzersiz, beslenme ve çeşitli değişiklikler yapılabilir. Bu sayede erken teşhis sayesinde diyabetin önüne geçilmiş olur.

Doktor kontrolünde yapılacak olsa da çeşitli durumlarda beklenmeyen komplikasyonların ortaya çıkması mümkün olabilir. Test sırasında kusma yaygın görülmese de böyle bir durumla karşılaşılması halinde test tamamlanmayabilir.

Test, aşağıdaki durumların mevcut olması durumunda hipoglisemiye neden olabilir. Bu durumlar şunlardır:

• Zaten diyabet teşhisi olan kişiler,
• Şeker ya da dekstroz alerjisi olanlar,
• Ameliyat, travma ya da enfeksiyonun iyileşmesi gibi bir sürecin içerisinde olanlar,
• Aşırı psikolojik stres altında olanlar,
• Daha önce hipokalemik felç geçirmiş olanlar.

Testten Önce

Şeker yüklemesi testinden önce yapılacak tetkiklerde kişilerin hasta olup olmadığı tespit edilmeye çalışılır. Soğuk algınlığı dahil çok hafif bir hastalık geçirmiş olsanız dahi şeker duyarlılığı testine dahil edilmezsiniz. Emin olmayan kişilerin hasta olup olmadığını anlamak için doktoruna başvurması gerekir.

Zamanlama

Şeker yüklemesi testine dahil olabilmek için en az 14 saattir aç olmanız gerekir. Bu yüzden doktorunuz çoğu durumda bu testi sabahın erken saatlerinde yapar ve bir önceki günün akşamından itibaren yemek yememenizi ister. İki saat mi yoksa üç saatlik mi test yapacağınıza doktorunuz karar verecektir, fakat siz işleri sağlama alıp 3-4 saat hastanede kalacakmış gibi hazırlık yapmalısınız.

Stres ya da anksiyete kan şekeri seviyesini doğrudan etkileyeceği için randevunuzdan 30 dakika kadar önce gelin ve rahatlamak için kendinize zaman ayırın.

Şeker yüklemesi testi bir doktor ofisinde, klinikte, hastanede ya da laboratuvarda yapılabilir. Test sırasında kanın alınması gerekeceği için kısa kollu ya da kollarınızı rahatça sıyırabileceğiniz bir kıyafeti giydiğinizden emin olun.

Testten 14 saat öncesinden itibaren yemek yemeyi ve içmeyi bırakmanız gerekir. Doktorunuzun size söylediklerini can kulağıyla dinleyin ve dediklerini yapın. Bu süre içerisinde çok abartmamak koşuluyla su içebilirsiniz.

Sigara kullanan kişilerin testten 14 saat önceden itibaren testin tamamlanmasına kadar geçecek süreçte sigara içmemesi zorunludur. Sigara içmek sadece insülin verimini düşürür, glikoz toleransını bozar ve kan basıncının ciddi şekilde yükselmesine neden olur.

İlaçlar

Doktorunuz reçeteli, reçetesiz ya da besleyici nitelikte ilaçlar kullanmanızı isteyebilir. Bu ilaçlardan bazıları kan şekerini etkileyebileceği için doktorunuzla bu ilaçlar hakkında test öncesinde konuşmanız gerekir. Bazı ilaçlar testin sonucunda oynamaya neden olabilirken bazı testler test sonuçlarına etkide bulunmamaktadır.

Gebelik süresince en sık kullanılan ve bu teste etki edebilecek nitelikte olup, kullanımına testten 14 saat önceden test bitinceye kadar geçecek süreçte ara verilmesi gereken ilaçlar şu şekildedir:

• Topamax ya da depakote gibi antikonvülsanlar,
• Clorazil ya da seroquel gibi atipik antipsikotikler,
• Prednisone veya medrol gibi kortikosteroidler,
• Diüretikler,
• Cipro ya da levaquin gibi kinolon antibiyotikler,
• Crestor ya da lipitor gibi statin ilaçları,
• Aspirin dahil olmak üzere tüm salisilatlar,
• Anafranil ya da tofranil gibi trisiklik antidepresanlar.

Doktorunuza danışmadan hiçbir kronik ilacı kullanmaya başlamayın.

Teste Giderken Ne Götürülmeli

Teste giderken kimliğinizi ve varsa sağlık belgenizi yanınıza alın, buna ek olarak 3 saat kadar oturabileceğiniz için canınızın sıkılma ihtimaline karşı okuyacak bir şeyler, şarj cihazı ya da elektronik aletleri yanınızda getirmeyi düşünebilirsiniz.

Dikkat edilmesi gereken nokta video oyunu gibi heyecanlanmanıza neden olabilecek nitelikte şeylerle ilgilenmemeniz, test süresince heyecan düzeyinizin sabit kalması gerekliliğidir. Bir hikaye kitabı ya da tabletinizle internette gezinmek iyi olacaktır.

Eğer uzun yoldan geliyorsanız test sonrasında yemek için protein bar ve portakal gibi C vitamini yönünden zengin bir meyve tüketmeyi düşünebilirsiniz.

Test Süresince Bilmeniz Gerekenler

Kanınız sadece aç olduğunuz durumda test için uygun olacaktır, kanın nereden alınacağı doktorunuz tarafından belirlenecektir. Testin yapıldığı gün teste başlamadan önce boy ve kilonuz kayıt altına alınabilir. Test öncesinde kan basıncınız ve ateşiniz ölçülecektir.